نیم نگاهی به نظریه شخصیت آدلری

آلفرد آدلر، یکی از روانشناسان معروف جهان است که امروزه نیز نظریه شخصیت او بسیار موردتوجه است. آدلر در سال ۱۸۷۰ در شهر وین در خانواده‌ای غنی و ثروتمند چشم به جهان گشود. در سال ۱۹۰۲ جلساتی تحت نظر زیگموند فروید با محوریت بحث گروهی روانکاوی در وین برگزار می‌شد. آلفرد آدلر نیست به طورهفتگی در این جلسات شرکت می‌کرد و به همین سبب نیز بعدها به یکی از مخالفان نظریه فروید تبدیل شد. در این مقاله می‌خواهیم خلاصه‌ ای از نظریه شخصیت آدلر را برایتان شرح دهیم؛ پس با ما همراه باشید.

نظریه شخصیت آدلر

نظریات آلفرد آدلر بر اساس چندین ویژگی و احساسات انسانی پایه‌ریزی شده است. احساساتی مانند عقده حقارت، برتری، سبک های زندگی، خودآگاهی اساس نظریه شخصیت آدلر را می‌سازند. در ادامه به شرح مختصر این مفاهیم در نظریه آدلر می‌پردازیم.

تلاش برای برتری در نظریه آدلر

تلاش برای برتری انگیزه اصلی شخصیت انسان است. برتر بودن به معنی آن است که از آن چه فعلا هستیم برتر باشیم.. تلاش برای پیشرفت و کمال، انگیزه‌‌های دیگر انسان را دربرگرفته و به آن‌ها نیرو می‌بخشد.

کمال، آرمانی است که در ذهن انسان‌ها ایجاد می‌شود، که از آن پس طوری زندگی کنند که انگار می‌توانند این آرمان‌ها را تحقق بخشند. افراد هدف‌های خیالی خود را برای زندگی می‌آفرینند و طوری عمل می‌کنند که انگار هدف‌های شخصی آن‌ها هدف نهایی زندگی است. این غایت نگری خیالی در نطریه آلفرد آدلر بیانگر این واقعیت است که رویدادهای روان‌شناختی چندان توسط شرایط تاریخی تعیین نمی‌شوند، بلکه انتظارات فرد دربارة این که زندگی آینده را چگونه می‌توان به انجام رساند، آن را تعیین می‌کند. (به عبارتی آدلر معتقد بود که، انسان هدف را تعیین کرده و به دنبال آن می‌رود و در بند و اجبار گذشته نیست)

انسان‌ها به صورت موجوادت خودمختاری تکامل یافته‌اند که با تلاش برای آرمان‌هایی که به صورت درونی ایجاد کرده‌اند، بر آیندة خود تاثیر می‌گذارند. هر یک خودِ آرمانی را به وجود می‌آوریم که بیانگر فرد کاملیست که برای تحقق بخشیدن به آن تلاش می کنیم.

عقده حقارت در نظریه شخصیت آدلر

طبق نظریه شخصیت آدلر، تلاش برای برتر بودن، واکنش طبیعی به احساسات گریزناپذیر حقارت، یعنی تجربة اجتناب ناپذیر و تقریبا فطری تمام انسان‌ها است.

احساس حقارت یا بصورت کلی عقده حقارت، یا مبتنی بر حقارت‌های عضوی و واقعیت‌های عینی است مثل دموستنسی که لکنت زبان داشت و یکی از سخنوران بزرگ دنیا شد یا مبتنی بر ضعف‌های روان شناختی و اجتماعی می‌باشد.

این احساس طبق نظر آلفرد آدلر نابهنجار نیست. احساس حقارت کردن آگاه بودن از این امر است که ما موجودات فناپذیری هستیم که هرگز به قدرکافی عاقل، به قدر کافی سریع، یا به قدر کافی قوی نیستیم که بتوانیم از پس تمام پیشامدهای زندگی برآییم. احساس حقارت محرکی برای هر پیشرفتی بوده که در توانایی انسان برای برخورد کردن موثر با دنیا صورت گرفته است.

گرچه واقعیت‌های مثل حقارت‌های عضوی و ترتیب تولد بر سبک زندگی ای که فرد می‌سازد، تاثیر می‌گذارند؛ ولی در نهایت تعیین نمی‌کنند که فرد چگونه زندگی خواهد کرد. برانگیزندة اصلی سبک زندگی خود خالق است.

مفهوم نرینه نمایی آدلر

مفهموم نرینه نمایی آدلر به اعتراض زن علیه نقش زنانة او اعتراض دارد. در حالی‌که فروید می‌گفت زن به کالبد بدنی مرد را می‌خواهد، آدلر می‌گوید زن جایگاه اجتماعی مرد را می‌خواهد. در صورتی که مرد نیز مردانگی خود را حقیر بداند، با رفتارهای ابرمردانه سعی در جبران آن داشته و دچار نرینه نمایی می‌شود.

اهمیت ترتیب تولد در نظریه آلفرد آدلر

فرزند اول:

با تجربة اجتناب ناپذیر عزل شدن توسط تازه واردی که اکنون کانون توجه است، روبرو می شود. این موضوع رنجش و نفرتی را ایجاد می‌کند که بخشی از رقابت خواهر برادرها است. او به گذشته نگاه می‌کند، به زمانی که رقیبی نبود و ممکن است سبک زندگی محافظه کارانه‌ای را تشکیل دهد.

فرزند وسط:

بیشتر احتمال دارد سبک زندگی جاه طلبانه را انتخاب کرده و بکوشد تا از خواهر-برادر بزرگتر خود جلو بیفتد. فرزندان دوم به خصوص برای سرپیچی کردن به دنیا می‌آیند.

فرزند آخر:

او خواهر برادرهای بزرگتری دارد که وظیفة پیشتاز را برای تحریک کردن رشد بر عهده دارند. فرزندان آخر هرگز از دست دادن توجه به نفع یک جانشین را تجربه نمی‌کنند و به احتمال زیاد انتظار دارند که مثل یک شاهزاده زندگی کنند.

سخن آخر…

برای بسیاری از شما دانشجویان روانشناسی و یا داوطلبین کنکور ارشد و دکتری روانشناسی، خواندن کتاب نظریه‌های روان درمانی پروچسکا دشوار است. آنچه در این مقاله خواندید بخشی از جزوه و کلاس نظریه های روان درمانی پروچسکا یک بالینگر بود. شما داوطلبین ارشد روانشناسی می‌توانید در صورت تمایل از طریق لینک زیر در کلاس نظریه های روان درمانی با تدریس مانی مظفری ثبت نام نمایید، و یا جزوه نظریه های روان درمانی پروچسکا یک بالینگر را تهیه نماید.